Şiir Defteri / Sizin Köşeniz / DİLDE DÜŞÜNMEK...

Yazardan en yeniler

Dil-kültür düzeyimiz ne olursa olsun; anadildeki belirli kuram ve kuralları, dilbilgisi unsurlarını ve bazı incelikleri özümseyemedikçe ne kendi dilimizde, ne de bir yabancı dilde gerçek anlamda bir başarıdan dem vurmak nafiledir... Kaç dilde düşünebilmektesiniz? En çok hangi dilde düşünmektesiniz? İnsan, en başarılı ve verimli, hangi dilde düşünebilir? ,...benzeri sorulara hiç muhatap oldunuz mu? En azından ‘dilde düşünme’ noktasında hiç düşündünüz mü? Yıllarca üniversitede görev yapmış ve birkaç dil çalışmış bir dil eğitimcisi olarak, âcizâne, konuyu bilimsel yaklaşımla kendimce açıklamaya çalışayım: Düşünmenin veritabanında yer alan temel unsurların başında pozitif bilgi birikimi, mantık yürütme pratiği, hatta düş kurma frekansı bile etkin rol oynar. İnsanoğlu, doğal olarak, konuştuğu anadilinde düşünür. Bir başka dilde düşünmenin bazını da yine anadil oluşturur. Kültür ve iletişim aracı olan dil, kendi doğal ortamı ve özgün kültürü içinde, tüm canlılar gibi doğar, gelişir ve olgunlaşır; kullanıldıkça da bilenir ve güçlenir. Her dilin kendine özgü kuram ve kuralları vardır. Temel dilbilgisi kuralları dışında bazı kavramlar (consepts) ve kelimeler zamanla anlamsal (semantic) değişime uğrayabilir. Diller tarihinden günümüze ulaşan verilere göre, ilk ortaya çıkışı mimikler, jestler ve mırıltılar biçiminde belirlenen dil esasta konuşmaya dayanır. Uluslar arası ses bilgisi yazılım alfabesi tüm diller için bilimsel standartta dilbilim (linguistic) geçerliliği olan başlıca kaynaktır. Kendi dilini çok iyi öğrenen insan ancak bir başka dili öğrenmede gerçek başarı gösterebilir. Eğitimin her aşamasında dilin mutlak önemi ve rolü çok büyüktür. İnsan ilişkilerinde, sosyal yaşantıda ve çalışma hayatında dil etkendir. Dil, kültür, eğitim işteş öğelerdir. Dil, kültürden soyutlanamaz. Bu nedenle, bir dili ancak kendi kültür ortamında en başarılı ve kalıcı biçimde öğrenebiliriz. Dili incelikleriyle öğrenmemiz elzemdir. Temel dil becerilerindeki başarımız oranında dilimize vâkıf olabiliriz ve buna paralel olarak anadilde büyük boyutlu, çok yönlü, hızlı ve pratik düşünebilmek; kısaca, düşünebilme yetimizi destekleyen bilinç akışı tekniğimizin olgunlaşması için aşağıdaki ölçütlerin (parametre) mutlak işlevsel hâle getirilmesi elzemdir: _ bilgi birikimimizin artması _ değer hükümlerimizin güçlenmesi _ pozitif düşünceyle zekâmızın bilenmesi _ mantık dokumuzun yoğunluk kazanması _ daha fazla beyin hücrelerinin (apeiron) etkin hâle getirilmesi Mantık yürütmede ivme ve deneyim kazanarak güçlü bir özdevinime (otomasyon) sahip olabilmemiz için duyarlı ve ince âyârlı _ analiz/sentez _ tümevarım/tümdengelim _ karşıtlık/benzeşim başta olmak üzere tüm yöntem ve tekniklerden maksimum düzeyde uygulamalı olarak yararlanabilmeliyiz; öyle ki bunda zekâ cevvaliyetimizin belirleyici ve yönlendirici rol oynadığı bir realitedir. Başta bilgisayar olmak üzere en modern teknoloji harikası ürünleri bile üretebilen insan, öngörüsünün ışığında tam konsantrasyonla bir nokta hedefe kilitlenerek _ kolaydan zora _ yakından uzağa _ somuttan soyuta yöntembilimsel (metodolojik) ilkeler doğrultusunda, tüm verileri de değerlendirmek suretiyle, başarılı çözümlemelere ulaşabilmektedir. Dil, bir ulusun kültürünü anlatan, yorumlatan ve aktaran potansiyel bir güçtür. Bu nedenle, bir ulusu yok etmenin stratejik yollarından birisi, kuşaklar arasında iletişim kopukluğuna ve yanlış anlaşılmalara neden olmak üzere, öncelikle dilini tahrip etmekten geçer. Hâl böyle olunca, bir ulusu yabancı kültürlerin saldırılarına karşı koruma işlevi gören kalkan ve zırh yine dil olmaktadır. Bir ülke sosyoekonomik bağlamda ne kadar güçlü ise, o ülkenin dili de o denli önem kazanır. Dilde, sözde incelmek uğruna, özentili ve yapmacık konuşma ve yazma biçimleri hiç kimseyi yüceltmez. Dil ise, kendisine yapılan yanlışları asla affetmez; sonuçta, konuşma ya da yazma özürlü (!) olmaktan ve dil yoksunu (!) addedilmekten hiç kimse kendini kurtaramaz. Dilimizi sevelim, çok iyi öğrenelim ve öğretelim, diğer dillerin ve kültürlerin istilâsına karşı mutlaka koruyalım. Zira Türk dili nice güzellik ve inceliklerle dolu özelliklere sahiptir. Ulusumuzun varolma ve görkemlenme aracı en başta ana dilimizdir. Etimolojik (~kökenbilimi) açıdan yabancı kelimelerin dilimize egemen olmasını önlemeli ve dili kendi doğal hâliyle kullanmayı alışkanlık hâline getirmeliyiz. Bir yabancı dili son derece başarılı biçimde öğrendiğimizi varsayarak doğrudan o dilde düşünebildiğimizi iddia edebiliriz; ancak, zahiren de olsa böyle bir olgunun anadilimizdeki vukufiyetimizin güdümünde bir nebze gerçekleşebildiğini asla inkâr edemeyiz. DİL ÜZERİNE... Güç ve güçlü dildir Türkçe, başarırsın isteyince Anlamayı, okumayı, yazmayı ve konuşmayı... İncelikleriyle dili öğrenmek için çal zili; Bütün dikkatini yoğalt, çalış ve bilgini çoğalt... Kullandıkça dil güçlenir, azmeden insan öğrenir; Varsa hakikaten ilgi, hafızada yaşar bilgi... Öğrenmekse ereğimiz, sonucunu göreceğiz; Yaş bile olamaz engel, göster iradeni var gel... Dil, kültür ve iletişim aracıdır, bil, kardeşim; Hiç kupkuru yaşayamaz, gıda ister hem kış, hem yaz... Dil de insan gibi doğar, gelişir, güçlenir, yaşar; Özünde değişim olmaz, dilsiz hayat gerçek olmaz... (‘Kokteyl’, 2001) AÇIKLAMA: Bazı şiir ve makalelerimde ‘lâfız ve ruh’ bütünlüğünü tesbitte zorlanan ve zaman zaman kendilerince de malûm noktalarda ‘muğlak, yanlış, ekstra, gereksiz’ ,... gibi ifadelerle yorumlar yapan bazı değerli okurlarımın, izhar etmeye çalıştığım hususları lâyık-ı veçhile müdrik olamadıklarını teessürle gözlemlemekte olup, bunu, yazılarımın tam konsantrasyon ile okunmamış olmasına hamlederek, kendilerine alâka ve katkılarından dolayı da mahsus şükranlarımı arz ederim. Derin hürmetlerimle...
Düzenleme:29.01.2007 / 18:17

keskin_101

29.01.2007 / 17:26

Hocam hakkımda bu yazının sonunda yazdıklarınıza bir şey demiyorum. Belki tam konsantre olmadan izaha kalkışmış da olabilirim. Küçük hatırlatmalarımdan alınmayacağınızı umarım. 1) Özümseyememek yerine özümsememek olsaydı daha doğru olurdu. Çünkü özümseyebilmek ve ya özümseyememek bir süreci besleyecek iktidar ve ihtiyarı, özümsemek ya da özümsememek ise bir sonucu ifade eder. 2) Bir dili bilmek o dilde düşünebilmenin tek şartı mıdır? Önce düşünebilmek gerekmez mi? 3) Hem bilimsel yaklaşımla hem de kendinizce açıklıyorsunuz hocam. 4) Bilgi birikimi yerine pozitif bilgi birikimi deme gereğini duymuşsunuz. 5) Mantık yürütme pratiğine gerek varmıydı? Mantık yürütme zaten pratiği ifade edemiyor mu? 6) Dillerin ilk önce jestler ve mırıltılarla (her ne demekse?) başladığı teori bile sayılamayacak desteksiz bir varsayımdır. İnsan yaratıldı ve kendisine ilk kelimeler öğretildi. 7) Diller tarihi diye bir başlangıç noktası ya da bir tarih şeridi mi var ki diller tarihinden günümüze diyorsunuz. Mesela Türkçenin tarihi ne zaman başlar? 8) Gerçek-başarı, mutlak-önem, yazılım-alfabesi, dilbilim-geçerliliği (dilbilim geçerli-olan, yanlış olan-doğru olanla değil varolan gerçeklikle ilgilenir diye biliyorum) tamlamalarınızın ilmi karşılığı yok yazınıza müphem bir ciddiyet katmaktan öte. 9) Temel dil becerileri hangileridir? Büyük boyutlu düşünebilmek nasıl oluyor? Sevgili Hocam; Yazınız bilgi birikiminizi yansıtıyor şüphesiz. Ancak ilk yazılarınızdan birinde birilerinin kendine düşünen adam süsü vermeye çalıştığını okumuştum. Ya da bunun gibi bir şey. Sıradan okul kitaplarında bulabileceğimiz bu bilgileri icad havasında bize sunan da sizsiniz. Sözcüklerin yerini önemseyin derim. Selamlar.

Düzenleme:29.01.2007 / 17:49

29.01.2007 / 18:00

Hocam bir Çin İmparatoru Çini yıkmanın mümkün olmadığını ama eğer Çinceyi bozmak mümkün olursa Çinin yıkılıp dağılabileceğini söylemiş. Lokanta yerine "aşevi" desek ne güzel olurdu. Fakat herşeyde olduğu gibi bunda da önemli kişilerin öncülük etmesi lazım.

DİLDE DÜŞÜNMEK...

Yazardan en yeniler

keskin_101

keskin_101

En Çok Okunanlar

Yeni Üyeler

Bağlı Üyeler